Nấm linh chi là gì? Phân loại, cách chọn mua và tác dụng của nấm linh chi

Nấm linh chi từ lâu đã được biết đến như một loại dược liệu mang nhiều công dụng sức khỏe. Nhưng không phải ai cũng biết rõ ràng nấm linh chi là gì? Phân loại, cách chọn mua và tác dụng của nấm linh chi cụ thể như thế nào?

1. Nấm linh chi là gì?

Nấm linh chi còn được biết đến với các tên gọi như Tiên thảo, Nấm trường thảo, Vạn niên nhung, là một loại nấm lỗ, thuộc họ nấm lim. Thường sinh trưởng ở nơi rừng núi cao, đặc biệt là những khu rừng có nhiều cây lá rộng.

Nấm linh chi được xem là một loại dược liệu quý hiếm, cụ thể, nó được ghi chép lại trong Thần nông bản thảo và được xếp vào mục siêu thưởng phẩm, mang giá trị cao hơn cả nhân sâm.

Trong y học, nấm linh chi được đánh giá vào loại thuốc trân quý, mang đến nhiều công dụng cho sức khoẻ.

2. Các loại nấm linh chi

Nấm linh chi có đa dạng về hình dáng, màu sắc, kích thước tùy theo điều kiện môi trường sống. Vì vậy dược tính theo đó mà cũng có sự khác biệt nhất định, bạn cần phải lưu ý để có thể lựa chọn được những tai nấm linh chi chất lượng như mong muốn. Điển hình có thể chia thành các nhóm cơ bản sau:

Theo nguồn gốc

Nấm linh chi Việt Nam

Nấm linh chi tự nhiên sinh trưởng, phát triển trên lãnh thổ nước ta nổi tiếng với loại Nấm lim xanh. Đây là loại nấm tự nhiên chỉ phát triển trên xác cây gỗ lim, thường gặp nhiều khó khăn trong việc thu hái và số lượng hiếm hoi nên giá trị của nấm càng được nâng cao.

Những tai nấm này thường có kích thước nhỏ, đường kính mỗi tai nấm dao động trong khoảng 7 – 10cm, chỉ dày khoảng 0.5cm. Tai nấm khi sờ vào thấy mềm và quan sát thấy phần mặt dưới của nấm có màu trắng hơi đục. Nấm lim xanh rừng tự nhiên đa phần có màu nâu sẫm dần dần ngả về đen hoặc xám.

Ngoài ra, tại Việt Nam còn có loại nấm linh chi được nuôi trồng, tai nấm có kích thước từ xấp xỉ khoảng 20cm, có hình dáng tựa như quả thận, có màu nâu và trên mặt có rất nhiều bào tử.

Nấm linh chi nuôi trồng trong điều kiện thuận lợi nên thường nhìn tươi tốt hơn nấm lim xanh tự nhiên. Nấm nuôi trồng có màu nâu hơi ngả sang màu hồng hơi sáng màu, bóng mượt như sơn.

Tai nấm có dạng xốp, mặt dưới tai nấm cũng có màu trắng đục, phần ruột bên trong màu nâu, tùy theo độ tuổi mà nấm có kích thước, công dụng và giá thành khác nhau.

Nấm linh chi Hàn Quốc

Nấm linh chi có nguồn gốc từ Hàn Quốc được đánh giá cao về chất lượng, nhìn chung dáng nấm có hình tròn hơi méo, đường kính mỗi tai nấm ước tính khoảng 15 – 30cm, có cân nặng dao động từ 70 – 300gr, phần tai nấm sờ vào thấy cứng.

Mặt trên có màu đỏ sẫm hơi ngả sang nâu, mặt dưới có màu vàng chanh, tươi sáng, trong khi ruột nấm bên trong có màu vàng nhạt.

Theo khảo sát trên thị trường, nấm linh chi Hàn Quốc được xem là loại nấm có kích thước to, dày và có vị đắng nhất so với các loại còn lại.

Nấm linh chi Nhật Bản

Được đánh giá là loại nấm mang chất lượng cao, dược tính ổn định, đáng để sử dụng. Tai nấm có màu đỏ hơi ngả sang tím, bề ngoài bóng loáng, mặt dưới tai nấm có màu vàng chanh. Khi sờ vào thấy cứng và dày hơn so với nấm linh chi Việt Nam.

Nấm linh chi Nhật được nuôi trồng trong môi trường thích hợp trong khoảng thời gian dài gấp đôi so với các loại nấm linh chi khác. Bề mặt nấm có ít các bào tử, dễ rụng, ruột nấm có màu vàng gỗ. Nhìn chung nấm có hình dáng khá tròn, đầy đặn, cầm lên chắc tay.

Nấm linh chi Trung Quốc

Những tai nấm được sản xuất theo công nghệ Trung Quốc khi được bán trên thị trường Việt Nam thường được đánh giá kém hơn những loại nấm linh chi khác trên Thế giới, vì Trung Quốc thường chú trọng đến số lượng thay vì chất lượng nấm.

Dáng nấm to, đường kính mỗi tai nấm tùy theo điều kiện sống có thể từ 15 – 30cm, tựa như nấm linh chi Hàn Quốc. Nấm có màu đỏ nhạt, mặt dưới có màu hơi ngả sang nâu, hoặc màu vàng nghệ, phần ruột bên trong có màu nâu nhạt, sờ vào thấy cứng.

Khi nếm thử có vị đắng tựa như nấm linh chi Việt Nam, bạn cần cân nhắc khi sử dụng nấm linh chi Trung Quốc, bởi giá trị dược liệu thấp, chất lượng không được đảm bảo.

Theo màu sắc

Nấm linh chi đỏ

Những tai nấm loại này thường có màu đỏ thẫm tự nhiên, là loại nấm được đánh giá cao về chất lượng, được bán phổ biến trên thị trường với mức độ tiêu dùng cao. Nấm không có độc, có tính bình, nếm thử có vị đắng.

Có tác dụng hữu ích trong việc hỗ trợ tăng cường trí tuệ, bổ não, bổ máu, ổn định hệ tim mạch, điều trị các triệu chứng khó thở, đau, tức ngực…

Nấm linh chi xanh

Chỉ những tai nấm linh chi có màu xanh, không chứa độc tố, có tính bình, nếm thử có vị chua nhẹ. Được sử dụng với các bệnh nhân có vấn đề về mắt, thị lực giảm, có tác dụng tăng cường thị lực, bổ gan, thanh nhiệt giải độc, tăng cường trí nhớ,..

Nấm linh chi vàng

Loại nấm linh chi này có màu sắc tươi sáng, vàng nhạt hoặc đậm tùy vào độ tuổi nấm, nấm có tính bình, khi nếm thử sẽ cảm nhận được vị ngọt.

Có tác dụng hiệu quả trong việc tỳ khí, bổ phổi, an thần, điều hòa cơ thể, điều trị các triệu chứng ho và đặc biệt không có tác dụng phụ, không chứa độc tố.

Nấm linh chi trắng

Những tai nấm linh chi có màu trắng, có tính bình, dược tính ổn định, có vị cay, không gây ra tác dụng phụ khi sử dụng. Mang giá trị cao trong việc điều tiết cơ thể, an thần, bổ phổi, chữa trị bệnh ho, thông mũi,…

Nấm linh chi đen

Trên thị trường còn tồn tại loại nấm linh chi mang màu sắc đen tuyền, cũng như đa số các loại nấm linh chi khác, chúng thường không có độc, mang tính bình, khi nếm trên đầu cảm nhận được vị mặn.

Có tác dụng hữu hiệu trong việc điều trị các triệu chứng liên quan đến thận, gan, trạng thái bí tiểu, điều hoà lưu thông máu và đặc biệt sử dụng phòng ngừa ung thư,..

Nấm linh chi tím

Loại sau cùng là nấm linh chi tím, chúng có màu tím sậm, có tính bình, dược tính ổn định, không có độc, có vị ngọt.

Thường được dùng để hỗ trợ điều trị liên quan đến xướng khớp, gân cốt, ngoài ra còn có tác dụng tuyệt vời trong việc dưỡng da, làm đẹp.

Theo dạng chế phẩm

• Nấm nguyên tai: Nấm vẫn duy trì hình dáng ban đầu với hình dáng đa dạng tùy theo mỗi loại nấm khác nhau, chịu sự thay đổi do tác động môi trường sinh sống, thường thấy là dáng tròn, hình mũ hay sừng hưu. Thường ít được sử dụng do tốn nhiều thời gian chiết xuất.
• Dạng thái lát: Đây là dạng chế phẩm tiện dùng, tiết kiệm thời gian chiết xuất mà vẫn đảm bảo chất lượng. Nấm linh chi thường được thái lát theo chiều ngang bằng dao hoặc bằng kéo.
• Dạng bột: Tai nấm linh chi sẽ được xay nhuyễn thành dạng bột mịn, dễ dàng chiết xuất nhưng cần có bộ lọc lại bã. Bạn có thể sử dụng dạng bột sẵn hoặc mua tai nấm về xay nhuyễn bằng máy xay chuyên dụng.

Nên mua loại nấm linh chi nào?

• Với nấm linh chi, ngoài chất lượng còn phải quan đến giá thành, trên thị trường hiện nay thì linh chi Việt Nam, Nhật Bản và Hàn Quốc được đánh giá là có dược tính ổn định, nhiều loại còn có giá trị dược liệu cao, giá thành phải chăng, phù hợp để mua sử dụng.
• Nếu mua về làm quà tặng, bạn có thể ưu tiên lựa chọn nấm linh chi Nhật Bản, vì chúng có mẫu mã đa dạng, chất lượng tốt, giá thành phù hợp.
• Trong trường hợp lựa chọn linh chi chất lượng nhờ vào màu sắc, bạn có thể lựa chọn linh chi đỏ hoặc linh chi đen, cả 2 đều mang giá trị dược tính cao. Theo nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, linh chi đỏ tốt cho sức khỏe hơn.

3. Cách chọn nấm linh chi đỏ tốt, chất lượng

Hình dáng nấm

Nên chọn nấm linh chi đỏ có kích thước vừa phải, không nên chọn những tai

nấm quá to, thường có đường kính từ 16 – 17cm là được.

Bề mặt, màu sắc

Nấm linh chi tốt, bề mặt nấm sẽ láng mịn, có phủ một lớp phấn màu nâu đỏ. Một tai nấm thường có 4 viền trở lên là nắm có chất lượng tốt, màu sắc đỏ ngả sang màu nâu sậm màu thì càng tốt. Mặt trên có màu đỏ sẫm, mặt dưới có màu vàng chanh, xuất hiện các vết xước màu trắng.

Độ dày

Nấm linh chi thông thường có độ dày từ 1.5 – 2cm, tùy vào môi trường sinh sống mà độ dày có thể ít hoặc nhiều hơn. Với các loại nấm trong tự nhiên thường mỏng hơn, nhưng nặng hơn các loại nấm được nuôi trồng.

Mùi vị

Nấm linh chi khi ngửi có mùi thơm đặc trưng dễ ngửi, dù để lâu cũng không bị mọt ăn. Khi dùng pha nước ướng sẽ có vị đắng nhẹ, dễ uống, các nước sau vẫn là vị đắng, khi uống không hết sẽ có vị chua chua nhưng không phải bị hư như những lại nấm thông thường.

Lượng bào tử

Chỉ nên chọn những tai nấm có lượng bào tử nhiều, hầu hết dược tính sẽ tập trung ở lượng bào tử trên nấm linh chi.

Độ ẩm

Độ ẩm trong nấm trong bảo quản nấm được lâu hơn, bạn có thể thử dùng 2 tai nấm, gõ 2 mặt sau lại với nhau để tạo âm thanh va đập, nếu tiếng đanh, giòn thì nấm có độ ẩm ít, đang ở trạng thái khô.

Đặc điểm các loại nấm chất lượng khá, giá rẻ, có thể dùng bình thường:

• Những tai nấm có màu sắc tự nhiên, hơi sẫm màu, có độ dày vừa phải không quá mỏng, vừa đủ thể hiện các thớ nấm trên bề mặt.
• Bề mặt nấm vẫn còn duy trì được lớp phấn phủ màu trắng, sờ vào thấy mịn.
• Khi ngửi có mùi thơm tự nhiên, không có mùi hăng gây khó chịu. Ngay khi mở túi nilong, mùi thơm bay ra từ từ dễ chịu thì có thể chọn mua.
• Nấm chất lượng là từ 6 năm tuổi trở lên, quan sát trên mặt nấm linh chi thấy có 4 viền là được.

4. Tác dụng của nấm linh chi

Thúc đẩy hệ miễn dịch

Nấm linh chi nổi bật với dược tính cao, thể hiện được tác dụng tuyệt vời trong việc thúc đẩy tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Trong một số nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học đã và đang chỉ ra rõ hơn sự tác động của nấm linh chi đến gen trong tế bào bạch cầu, có thể kích thích tăng hoạt động của tế bào bạch cầu, hỗ trợ loại bỏ tế bào chết, điều trị viêm nhiễm hữu hiệu.

Đặc tính chống ung thư

Trong một thí nghiệm chống lại ung thư, ước tính với khoảng 4000 người sống sót sau ung thư vú, thì có 59% đã sử dụng linh chi trong quá trình điều trị. Nấm linh chi cho thấy tác dụng trong việc tiêu diệt các tế bào ung thư khác nhau thông qua một loạt các thí nghiệm với quy mô nhỏ, vừa.

Tuy nhiên, cần có thêm nữa nhiều nghiên cứu về mối tương quan giữa nấm linh chi và tế bào ung thư để có thể chắc chắn tác dụng mà nấm linh chi mang lại.

Giảm mệt mỏi, trầm cảm

Một vài thí nghiệm được thực hiện đã cho thấy linh chi có tác dụng trong việc cải thiện tinh thần, làm giảm các triệu chứng mệt mỏi, đau nhức, choáng, đau đầu và cả những triệu chứng trầm cảm.

Nấm linh chi cho thấy công dụng hữu hiệu trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống, thông qua làm giảm sự lo lắng, giúp con người sống khỏe mạnh hơn.

5. Mua nấm linh chi ở đâu?

• Bạn có thể tìm mua nấm linh chi tại các nhà thuốc y học cổ truyền lớn, có danh tiếng và uy tín để đảm bảo chất lượng nấm.
• Nên chọn mua tại các nông trại nuôi trồng nấm linh chi đảm bảo đầy đủ yêu cầu theo quy định, quy trình nuôi trồng rõ ràng, minh bạch, có bao bì sản phẩm xác nhận đầy đủ thông tin.
• Hoặc bạn có thể ghé các cửa hàng bán đặc sản Hàn Quốc, Nhật Bản, các siêu thị lớn, cửa hàng chuyên bán nấm linh chi trên địa bàn để tìm mua những tai nấm linh chi chất lượng tốt nhé.

Hy vọng với các thông tin hữu ích về nấm linh chi có thể giúp bạn hình dung được nấm linh chi là gì, cách phân loại cũng như cách chọn mua và tác dụng của từng loại nấm linh chi. Chúc bạn và gia đình nhiều sức khỏe nhé!